Blog Posts

Από την πρώτη κοντινή σχέση στον αποχωρισμό: Ο δεσμός (α' μέρος)

11/15/2017

Ο δεσμός (attachment)

Η επιβίωσή μας ως άνθρωποι, σύμφωνα με τον John Bowlby, ψυχαναλυτή και ερευνητή, προσδιορίζεται και εξαρτάται από την ικανότητά μας να δημιουργούμε και να διατηρούμε συναισθηματικές σχέσεις με τους άλλους, ήδη από την αρχή της ζωής. Το ανθρώπινο βρέφος έρχεται στη ζωή όντας ακόμα ανώριμο ψυχικά και σωματικά και άρα απόλυτα εξαρτημένο από τον ενήλικα που θα αναλάβει την φροντίδα του. Η ποιότητα της πρωταρχικής σχέσης που θα δημιουργήσει το βρέφος με την μητέρα, που είναι συνήθως το πρόσωπο φροντίδας, παίζει καθοριστικό ρόλο και στην μετέπειτα ψυχοσυναισθηματική, γνωστική και κοινωνική εξέλιξή του.

Comments

Ο φόβος της επιτυχίας (α’ μέρος)

11/15/2017

Comments

Σε μια κοινωνία εστιασμένη στην επιτυχία ξεχνάμε ίσως πως η επιτυχία μπορεί να είναι εξίσου τρομακτική με την αποτυχία. Άλλωστε δεν θα ακούσει κανείς ποτέ κάποιον να λεει "φοβάμαι να επιτύχω". Κι όμως συχνά η συμπεριφορά μερικών ατόμων δείχνει το αντίθετο. Εργασίες που μένουν στη μέση ή αναβάλλονται, δυσκολία στη συγκέντρωση για την ολοκλήρωσή τους, αίσθημα οτι δεν είναι αρκετά καλές και θέλουν επιπλέον δουλειά, παράλληλη ενασχόληση με πολλά έργα χωρίς εστίαση ή εμβάθυνση σε κάποιο συγκεκριμένο. Όμως το πιο σημαντικό είναι πως εκεί όπου όλα οδεύουν προς την επιτυχή ολοκλήρωση τότε είναι που όλα αρχίζουν να πηγαίνουν στραβά, σε βαθμό που θα μπορούσε να μιλήσει κανείς για αυτοσαμποτάρισμα. Γιατί όμως κάποιοι φοβούνται να επιτύχουν;

Comments

Η σημασία του παιχνιδιού στα παιδιά και τους ενήλικες

11/15/2017

Comments

Το παιχνίδι και ο πολιτισμός συνδέουν το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον. Η πολιτιστική εμπειρία αρχίζει με την δημιουργική ζωή πoυ πρωτοεκδηλώνεται στο παιχνίδι. Για να υπάρξει όμως το παιχνίδι πρέπει να υπάρξει αυτός ο ενδιάμεσος χώρος για τον οποίο έχει μιλήσει ο Donald Winnicott.
Η μητέρα προσαρμόζεται στις ανάγκες του βρέφους ή του παιδιού της και αυτή η προσαρμογή δημιουργεί στο παιδί την πεποίθηση ότι η μητέρα είναι αξιόπιστη και συνεπώς ότι και οι άλλοι άνθρωποι θα είναι αξιόπιστοι. Στην αρχή αναπτύσσεται μία ατμόσφαιρα εμπιστοσύνης, όταν η μητέρα μπορεί να δημιουργήσει τις συνθήκες ώστε να εξαρτηθεί το βρέφος από εκείνη, για παράδειγμα με το θηλασμό. Αυτές οι εμπειρίες δημιουργούν στο βρέφος μια αίσθηση παντοδυναμίας την οποία έχει ανάγκη σε αυτήν την αρχική φάση της ζωής τους. Στα παιδιά που δεν είχαν ποτέ την εμπειρία αυτών των πρώτων ψυχικών εξερευνήσεων (ίσως γιατί η μητέρα τους σε αυτήν την πρώιμη περίοδο δεν ήταν ψυχικά διαθέσιμη) υπάρχουν κενά στην αναπαράσταση του προλεκτικού σύμπαντός τους.

Comments

To συλλογικό τραύμα και οι συνέπειες του στις επόμενες γενιές

11/15/2017

Comments

Ο όρος "τραύμα" προέρχεται από την ιατρική, η οποία αναγνωρίζει διάφορα είδη τραύματος, μεταξύ των οποίων και το ψυχολογικό. Χρησιμοποιείται κυρίως για να δηλώσει τις συνέπειες μιας κάκωσης στο σύνολο ενός οργανισμού από εξωτερική βία. Στο Λεξιλόγιο της Ψυχανάλυσης οι Laplanche & Pontalis (1973) ορίζουν το τραύμα ως εξής:

"Συμβάν της ζωής ενός ατόμου, το οποίο ορίζεται από την ένταση του, από την αδυναμία του ατόμου να το αντιμετωπίσει κατά τρόπο κατάλληλο, και από τον συγκλονισμό και τις παθογόνες επιπτώσεις διάρκειας που επιφέρει στην ψυχική του οργάνωση" (σ. 503).

Το τραύμα ωστόσο δεν αποτελεί μόνο μια προσωπική υπόθεση. Υπάρχουν τραύματα που πλήττουν κατευθείαν το σύνολο των ατόμων μιας κοινωνίας όπως ένας πόλεμος, μια φυσική καταστροφή, μια τρομοκρατική ενέργεια ή μια οικονομική κρίση.

Comments

Από την πρώτη κοντινή σχέση στον αποχωρισμό: Η εξατομίκευση (β' μέρος)

11/14/2017

Comments

Στο πρώτο μέρος του άρθρου είδαμε πώς η ποιότητα του δεσμού που αναπτύσσει το παιδί με τον γονέα επηρεάζει την μετέπειτα ψυχοσυναισθηματική του ανάπτυξη και πώς ο ανασφαλής δεσμός παρεμποδίζει τον ομαλό αποχωρισμό του παιδιού από τον γονέα. Στη συνέχεια θα δούμε αναλυτικά με ποιο τρόπο γίνεται η σταδιακή αυτονόμηση του ατόμου και ποιοι παράγοντες ενδέχεται να λειτουργήσουν επιβαρυντικά ή διορθωτικά σε αυτή την διαδικασία.

Διαδικασία αποχωρισμού και εξατομίκευσης

Η διαδικασία του αποχωρισμού και της εξατομίκευσης (separation-individuation process) αποτελεί μια ενδοψυχική κατά βάση διαδικασία με καθοριστική σημασία για την ανάπτυξη της προσωπικότητας και παραμένει ενεργή καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής του ατόμου. Δυσκολίες που μπορεί να προκύψουν κατά την βρεφική και πρώτη νηπιακή ηλικία, ενδέχεται να έχουν αντίκτυπο αργότερα κατά την εφηβεία και την νεαρή ενήλικη ζωή. Την περίοδο αυτή τα θέματα του αποχωρισμού και της εξατομίκευσης αναδύονται ξανά με μεγάλη ένταση και είναι κεντρικής σημασίας τόσο για το νεαρό άτομο όσο και τους γονείς του.
Σύμφωνα με την ψυχαναλύτρια Margaret Mahler, η διαδικασία αυτή γίνεται σταδιακά. Το βρέφος όταν έρχεται στη ζωή, δεν αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως διαφορετικό από τον Άλλον. Για τους έξι πρώτους μήνες της ζωής το βρέφος διανύει μια φυσιολογική «συμβιωτική φάση», όπου εκείνο και η μητέρα του γίνονται αντιληπτοί σαν μια ενότητα και τα όρια Εαυτού-Άλλου απουσιάζουν. Είναι μέσα από την διαδικασία της διαφοροποίησης και της εξατομίκευσης που το βρέφος θα αρχίσει σταδιακά να αντιλαμβάνεται τον εαυτό του ως ξεχωριστό από την μητέρα, με ιδιαίτερα χαρακτηριστικά.

Comments

Εφηβεία: Μία εποχή κρίσης και διαφοροποίησης

11/14/2017

Comments

Πολλά έχουν γραφτεί για την εφηβεία. Η περίοδος με τις έντονες βιοσωματικές και ψυχοσυναισθηματικές αλλαγές έχει εμπνεύσει τα τελευταία χρόνια πολλούς μελετητές και ειδικούς τις ψυχικής υγείας.
Η εφηβεία είναι μια κρίση στη δική μας κουλτούρα και αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι η σεξουαλική ωρίμανση δε συνοδεύεται από μία ανάλογη ψυχική ωρίμανση. Για να οδηγηθεί ο έφηβος προς την ψυχική ενηλικίωση γίνεται σημαντικό να εγκαταλειφθούν οι γονείς ως πρωταρχικά αντικείμενα αγάπης. Αυτό αποτελεί ίσως την πιο οδυνηρή αλλά συγχρόνως και αναγκαία προυπόθεση για να προχωρήσει και να ολοκληρωθεί το στάδιο της εφηβείας.
Καθώς το σώμα του εφήβου αλλάζει και επέρχεται η σεξουαλική ωρίμανση, δεν μπορεί πλέον να διατηρήσει την “αγνότητα” των σχέσεων που είχε με τους γονείς του στην παιδική ηλικία. Ο έφηβος πρέπει να “αποχωριστεί” τους γονείς του με το να “διαφοροποιηθεί” από εκείνους. Μέσα από την ανάγκη του αποχωρισμού, αναζητά να δοκιμάσει τα “οριά” του υιοθετώντας για παράδειγμα προκλητικές συμπεριφορές ή εναντιωνόμενος στις γονεϊκές απαγορεύσεις.
Ο Winnicott θεωρεί ότι το να μεγαλώνει κανείς είναι μία επιθετική πράξη, διότι στην ιστορία κάθε εφήβου χρειάζεται να υπάρξει ένας συμβολικός φόνος, ο φόνος των γονιών. Λέμε “συμβολικός” διότι αναφερόμαστε στο φόνο των γονεϊκών μορφοειδώλων δηλαδή στις γονεϊκές αναπαραστάσεις που έχουν δημιουργηθεί ήδη από την παιδική ηλικία και στη συνέχεια έχουν εσωτερικευτεί.

Comments

<<Previous

Forward>>